Było sobie GB - 14

10.III.2006 - przerywnik

   Znowu przerywam tok wspomnień. Tym razem spowodowała to Jola TL. Chyba muszę się jakoś zdecydować, inaczej zaczną mi się Jole mylić. Od tej chwili Jolę Skalską będę nazywać wyłącznie Siostrzyczką, a Jolę TL Jolą.   Przeczytałem blog Joli o jej potyczkach z niemieckim i przypomniało mi się zdarzenie (opowiadane przez mamę), którego byłem przyczyną. Jak większości zapewne już wiadomo, urodziłem się w Szczawnie-Zdroju. To znaczy - uzdrowisko w tym czasie już nie nazywało się Salzbrunn, a jeszcze nie nazywało się Szczawno-Zdrój. Urodziłem się w Solicach-Zdroju. Był to okres, w którym jeszcze nie deportowano stąd większości Niemców. Stąd o pomoc domową było bardzo łatwo i była to tania siła robocza. Początkowo w naszym domu była Frau Kluge, osoba podobno bardzo niesympatyczna i musiała szybko zniknąć. Po niej nastała Frau Fröhlich. Szybko zadomowiła się w rodzinie. Była starszą, bardzo miłą panią i rodzice traktowali bardziej jako członka rodziny niż służącą. Ja z kolei byłem jej ukochanym wnuczkiem. Tata poza domem był koło 10 godzin dziennie (do pracy, do Wałbrzycha chodził piechotą) więc siłą rzeczy przez znaczną część dnia w domu mówiło się po niemiecku. Zaczynając mówić, zaczynałem jednocześnie w obu językach.
   Kiedyś byłem z mamą w Krakowie, a miałem wtedy mniej niż trzy lata. Jechaliśmy dokądś tramwajem. Wagony, wtedy jeszcze z otwartymi pomostami i zamykanym zasuwanymi drzwiami przedziałem. Drzwi były otwarte i wiało. Mały Jacuś zamiast powiedzieć po ludzku, że jest mu zimno, zgłosił problem mówiąc "Mutti, mache die türe zu.". Mama bardzo jasna blondynka, ja taki sam, a zdarzenie miało miejsce w czasie, gdy wspomnienia okupacji były jeszcze bardzo świeże. Nic więc dziwnego, że ludzie w tramwaju patrzyli na nas wilkiem. Musieliśmy wysiąść na najbliższym przystanku. 

16.III.2006 - Ania jest wśród nas
   Wczoraj, w długiej rozmowie udało mi się namówić Anię Krzyżankowską (to znaczy rozmowa była długa, nie namowy) na przyłączenie się do GB. No i Ania jest wśród nas. Na bardzo ożywiony udział Ani liczyć niestety nie możemy - ma dostatecznie dużo zajęć szkolno-uczelnianych. 

16.III.2006 - Prośba Joli
   No tak, mam napisać coś o Edmundzie Cieczkiewiczu, malarzu. Z tym jest problem. Wiem o nim właściwie niewiele. Bardzo niewiele.
   Dowiedziałem się o jego istnieniu wcale nie z rodzinnych przekazów. Znalazłem wzmiankę o nim w książce Antoniego Waśkowskiego Znajomi z tamtych czasów. To było dawno temu, kiedy dopiero rozwijało się moje zainteresowanie Krakowem. Odnotowałem fakt, że w tej książce Waśkowski wspomina o nim, jako swoim przyjacielu. Dla mnie Waśkowski był znacznie ważniejszy. W końcu to kuzyn Wyspiańskiego i jego uczeń. Już to wystarczało, żeby lubić go, jeśli kocha się Wyspiańskiego. Tak, kocha i do dziś - malarza i dramaturga. Jeśli ktoś powie, że zna piękniejszy witraż (poza Chartres) niż Apollo Spętany, to go przestanę lubić.
   No ale nie miało być ani o Wyspiańskim, ani o Waśkowskim, tylko o Cieczkiewiczu. I tu muszę się bez bicia przyznać, że wiem o nim żałośnie niewiele. Tak naprawdę tylko to, co jest na stronie internetowej Nowego Sącza. Ma w tym mieście również swoją ulicę.Ur. 1 stycznia 1872 r . w Barszczowicach koło Lwowa, zmarł 31 stycznia 1958 r. w Rytrze.Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w l. 1887-1895 i 1897 - 1898, m.in. u profesorów. Wyczółkowskiego i J. Malczewskiego, których wpływ zaznaczył się wybitnie w manierze malarskiej Cieczkiewicza.Zaraz po studiach zatrudnił się na Kolei i stał się legendą kolejowego urzędnika - artysty o nadzwyczajnym charakterze. Mieszkał w Bochni, później w Wierchomli, Kamionce Wielkiej, Piwnicznej i Rytrze. W czasie II wojny światowej przebywał we Lwowie. Tam portretował Żydów, zetknął się również z makabrycznymi skutkami egzekucji. Szkicował wstrząsające obrazy, niektóre namalował.Cieczkiewicz był przede wszystkim mistrzem sentymentalnych pejzaży z Polesia i z Beskidów. Prawie zawsze ożywiał je nastrojowym sztafażem lub postaciami satyrów i urokliwych nimf. Najbardziej znany jest z serii wielkich krajobrazów górskich, które namalował jeszcze przed pierwszą wojną światową. Przeznaczone były do wystroju dworców kolejowych w Tarnowie i w Nowym Sączu. Ilustrował też książki i czasopisma humorystyczne, wydawał kartki pocztowe. 

17.III.2006 - dziedziczność
   Przypomniało mi się, co pewien francuski humorysta wynotował z zeszytu jakiegoś ucznia.
"Dziedziczność - pozwala wyjaśnić dlaczego, jeśli ojciec i dziadek nie mieli dzieci, i my będziemy bezdzietni." Czy tak Cię Małgosiu uczyli?

19.III.2006 - O grupach dyskusyjnych
   Waldek poruszył temat małej aktywności grup dyskusyjnych. Ja powiedziałbym dosadniej - marazmu. Nie potrafię odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak się dzieje. Ale nie do końca jest prawdą, że grupy „zagraniczne” mają się dobrze, a nasze nie. Otóż od długiego czasu niemal martwe są na RootsWeb fora dotyczące Prus Wschodnich i południowo-wschodniej Polski. Nad tym ostatnim boleję szczególnie, bo właśnie tam poznałem moją Siostrzyczkę. Więc zapewne jest jakąś prawidłowością cykliczność aktywności takich forów.
   Z kolei trudno porównywać aktywności p.s.g. i Polgenu. Pierwsze jest ogólnodostępne ze wszystkimi zaletami i wadami tego. Polgen jest zamkniętą grupą i też ma to zalety i wady.
   Faktem jest, że z pl.soc.genealogia znikali i znikają zacni ludzie. Niestety pierwszą była Alna po niekulturalnym ataku na nią. Potem zaczęli znikać kolejni. Zobaczcie jak rzadko pojawia się Małgosia, Grześ, Władek Moskal, Christian i wielu, wielu innych. Brakuje mi tam również tych, którzy wprowadzali na forum pewien ferment. Kłóciliśmy się, ale z reguły „w temacie”. Przypomnijcie sobie, że w obecności Alny lub Małgosi bardzo rzadko dochodziło do scen gorszących - mieliśmy wzgląd na nasze Damy. Masz Waldku rację, stającej się faktem zmiany obyczajów doświadczyłem i ja. I zacząłem się zastanawiać, co ja tam jeszcze robię. Kiedyś dzień zaczynałem od zerknięcia do p.s.g. i wypicia porannej kawy. Dziś zaczynam dzień od GeneBase. Dlaczego, ano dlatego, że tu są moje trzy siostry i przyjaciele. I jestem ciekaw, co mają mi do powiedzenia. Jeśli ktoś z Was nie loguje się przez kilka dni, zaczynam się niepokoić. Tego nigdy nie doświadczałem wędrując po forach. Owszem łaziłem tam nie bez emocji, ale przede wszystkim dominowała chęć zdobywania wiedzy i dzielenia się swoją. Dziś nawet forma zadawania pytań bywa nie do wytrzymania. Bogu ducha winny, chcący pomóc facet dowiaduje się, że „wystarczyło podać link”. Do tego znaczna część pytań dowodzi nie braku wiedzy lub narzędzi, dowodzi klinicznej wręcz bezmyślności.
   Chyba pojawiła się również luka pokoleniowa na p.s.g. Na konkretne pytanie Pawła Szybiaka jakiś niedowarzony smarkacz kieruje go na główną stronę LDS, a na zwróconą uwagę, że chyba nie wie kim Paweł jest, zaczyna reagować agresją. Zwróćcie uwagę, nick SINNER nic nie znaczy dla ludzi na forum, nie znają go. Ale to chyba już nasza wina. Tej ciągłości pokoleń nie zapewniliśmy. My nie zapewniliśmy. Nie zapewnili jej i nasi następcy. Też gdzieś uciekli.
   A jest niezaprzeczoną prawdą, że na forach nadal pojawiają się, choć coraz rzadziej, fajni ludzie. Przykładem niech tu będzie Claire - Aneta. Jeszcze nie tak dawno zadawała podstawowe pytania, dziś sama innym służy radą i robi to tak taktownie jak niegdyś Alna. Pojawiają się zupełnie zieloni, nie dający sobie rady z rzeczami podstawowymi, ale chłonący jak gąbka. Jola TL (Lipinski) nie dawała sobie rady i zacząłem jej pomagać. Początkowo na GenPolu, potem tutaj. Najpierw prowadziłem ją za rączkę, krok po kroku. Nawet za nią umieszczałem jej pierwsze blogi. A dziś świetnie już radzi sobie sama. Bo w przeciwieństwie do obecnej większości na forach chce myśleć. Brawo Jolu. Poza tym umie pisać i jej blogi czytam z przyjemnością.
   A kończąc - z GeneBase uczyniłem sobie swoisty azyl. Regularnie nadal bywam na GenPolu, będąc tam niemal od chwili jego powstania. Natomiast zastanawiam się, czy rzeczywiście warto jeszcze zaglądać na p.s.g. - coraz częściej myślę, że nie. Po ostatnim ataku na mnie chyba rzeczywiście przestanę tam zachodzić. Z p.s.g. już nic mnie teraz nie łączy. Choć żal. Przecież prawie wszystkich z Was spotkałem i polubiłem właśnie tam.ja
ps. Z p.s.g. znikł tez *spider*, ale na szczęście udało mi się przyprowadzić tu Pajączka. Pamiętasz Małgosiu, jak dawno temu zwróciłem Ci uwagę na Anię, mówiąc, że to bardzo fajne dziecko? Czas płynie i dziś tamta Ania jest równie fajną Anną z prawdziwym pomysłem na życie.

Było sobie GB - 13

4.III.2006 - samochwalstwo

Tę kapliczkę zrobiłem dziś. Będzie na działce na słupku z pnia uschniętej jabłoni. Jeszcze trzeba przy niej to i owo zrobić. Oczywiście sam nie rzeźbiłem i wykorzystałem listwę ze starego, cepeliowskiego łyżnika.

5.III.2006 - Anegdota z jedenastej klasy

Na Wielkanoc pojechaliśmy na ferie do Smolajn. Kiedyś była to letnia rezydencja biskupów warmińskich. A wtedy, w 1966r. w pałacu mieściła się Zasadnicza Szkoła Rachunkowości Rolnej. Trzeba przyznać, ze szczerze cieszyło nas, że na każdym, najdrobniejszym nawet sprzęcie numer inwentarzowy zaczynał się od ZSRR.

Ponieważ byliśmy w klasie maturalnej i czas było przysiąść fałdów przy nauce, zabraliśmy ze sobą książki i zeszyty. Oczywiście nie cały czas uczyliśmy się. Któregoś dnia w kilku wybraliśmy się brzegiem Łyny na spacer do Dobrego Miasta. Było to zaraz po roztopach i chyba nawet powodzi. Łyna nie jest ani specjalnie szeroka, ani wartka, za to jest głęboka. Idąc szybciej od nurtu rzeki dogoniliśmy utopioną świnię płynącą do góry nogami. Zaczęliśmy rzucać w nią patykami. Trafiona dawała głos jak uderzony bęben. Zabawa wkrótce znudziła się nam i świnia została w tyle. Doszliśmy do miejsca, gdzie przez rzekę przerzucono najprostszy możliwy mostek - gruby pień i na dwóch palikach coś, co można by uznać za poręcz. No i Goofy (znaczy się Leszek, a przezwisko przywędrowało za nim z podstawówki) postanowił zmienić brzeg rzeki mówiąc, że spotkamy się na moście w Dobrym Mieście. Tłumaczyliśmy jak komu dobremu, że pień jest śliski, poręcz niepewna, a woda zimna. Ale Leszek się uparł i już. Kiedy był na środku rzeki, poręcz odjechała w bok i Leszek znalazł się w wodzie. Trzymał się śliskiego pnia starając się dostać na brzeg. W pewnej chwili Jędrek krzyknął - „Leszek, uważaj, świnia!” Leszek odwrócił głowę i w tym momencie wzdęta, śmierdząca świnia wjechała mu prosto w twarz. W Leszka wstąpił chyba nowy duch i po chwili wygramolił się na brzeg. Teraz problemem było dostarczenie Leszka do internatu szkoły tak, żeby nie zauważyła go Kurlandska. Rozsypaliśmy się po trasie i kolejno dawaliśmy Leszkowi znać, ze droga jest czysta.

Po maturze dowiedzieliśmy się od Kurlandskiej, że chyba nigdy nie bawiła się tak, jak wtedy, kiedy widziała z okna skradającego się „niezauważenie” mokrego Leszka i wystawione dla niego czujki. Kurlandska widziała i wiedziała wszystko.

 

7.III.2006

Założyłem nową grupę - NIEZNANE TWARZE

 

8.III.2006 - Nowa osoba wśród nas

Dołączyła do nas Jola TL z GenPolu. Bądźcie dla niej mili. A co potrafi, zobaczcie sami - mnie się bardzo podobało.

http://www.zpap.opole.pl/wystawyTacakiewicz.html

8.III.2006 - matura - cz. I

Przez trzy lata hasło matura oznaczało dla czterdziestu cacek przynajmniej tygodniowy wyjazd w plener. Lekcje w szkole były zawieszone. Niestety w czwartym roku szkoły, to my byliśmy maturzystami, a młodsze klasy zażywały laby.

Zasady i zakres egzaminu maturalnego poznaliśmy na początku dziesiątej klasy. Przedmiotami obowiązkowymi na maturze miały być język polski, matematyka, historia + wiedza o Polsce i świecie współczesnym, język obcy i wybrany przedmiot dodatkowy (wybór mieliśmy między biologią, geografią, fizyką i chemią). Zawczasu poinformowano nas, że średnia 4 z języka i historii będą zwalniać z obowiązku zdawania tych przedmiotów na maturze. Oczywiście łatwiej, przy minimalnym wysiłku, dostać czwórkę na świadectwie i na dopuszczeniu do matury, niż potem wbijać do głowy program historii z czterech lat. Z rosyjskim, a po części z angielskim takiego problemu nie było. Po prostu, przynajmniej w jednym z nich byliśmy bardzo dobrzy.

Na dopuszczeniu do matury miałem trzy tróje. Pierwsza, z polskiego, była ze wszech miar sprawiedliwa. Druga, z fizyki, oczywiście też. Natomiast nie bardzo początkowo mogłem się pogodzić z trójczyną z geografii. Średnią z dwóch lat miałem wyraźnie powyżej czwórki, z Astronomii (tyko w 11-ej klasie) też. Ale pani K... dała mi tróję, argumentując to tym, że ani na maturze, ani na egzaminie wstępnym nie zdaję geografii. Ponieważ koleżanka, która potrafiła przez pół lekcji szukać na mapie Wałbrzycha miała piątkę, swoją tróję uznałem za jawną niesprawiedliwość. Ale kiedy Kurlandska spytała, czy ma iść do dyrektora wykłócać się o moją ocenę, powiedziałem, żeby dała sobie spokój. W jednym pani. K... miała rację - czwórka z geografii na świadectwie maturalnym nie była mi do szczęścia potrzebna. A koleżanka (ta od Wałbrzycha) zdawała SGPiS - to dlatego, jako przyszła ekonomistka, powinna była wiedzieć gdzie jest to miasto. To, że urodziłem się 5 kilometrów od tego miasta, nie miało żadnego znaczenia.

Niedługo przed maturą dowiedzieliśmy się, że z polskiego i matematyki egzamin ustny będą zdawać tylko ci, którzy dostaną dwóje na pisemnym. Żyć nie umierać.

A potem w czasie egzaminów działy się cuda rozmaite.

cdn

9.III.2006 - Matura - cz. II

Pierwszym egzaminem był polski. Z trzech tematów wybrałam „Wykaż, że polska literatura była zawsze zaangażowana w najżywotniejsze sprawy narodu.” Niezła jeszcze pamięć, co? Drugi temat związany był z literaturą romantyczną, trzeciego już zupełnie nie pamiętam. Ten drugi był dla mnie zupełnie nie do przyjęcia. Dziady przeczytałem po łebkach, tak samo Kordiana. Nieboską komedię rzuciłem w kąt po kilku stronach. Tak naprawdę znałem Pana Tadeusza, Sonety Krymskie i Ballady i Romanse Mickiewicza, a z własnej i nie przymuszonej woli nauczyłem się na pamięć całej Świtezi - dlaczego? - to proste - podobała mi się. O Słowackim miałem pojęcie blade, a Krasińskiego nie tolerowałem. Trzech wieszczów klasyfikowałem po swojemu - Mickiewicz chodził po ziemi, Słowacki też, ale głowę miał w obłokach, zaś Krasiński chodził po chmurach, a głowa tłukła mu się o bruk, sprawiał wrażenie jakby wiecznie był na haju. Lubiłem Norwida, z całym jego pesymizmem. Od Krasińskiego odstręczało też wieczne wybielanie ojca-zdrajcy. Jakże inna postawa niż Branickiego, który całe życie poświęcił zmyciu z nazwiska hańby ojca targowiczanina. Nie, romantycy to stanowczo nie był temat dla mnie.

Siłą rzeczy pozostał mi temat przekrojowy. Pierwszy raz w życiu napisałem tak obszerną pracę, ale też był to temat samograj. Na dokładkę nie wymagający dogłębnej znajomości okresów literackich, pisarzy i ich dzieł - akurat coś dla mnie.

Oczywiście zacząłem nietypowo. Pierwszym był Słota i jego O zachowaniu się przy stole. Początek dotyczył zalążków kindersztuby społeczeństwa. Potem zająłem się dziejopisami - Gallem, Kadłubkiem i Długoszem w aspekcie dydaktycznym i propagandowym ich kronik. Renesans - Rej, mój ulubiony, nie tylko z fraszek, Kochanowski (wtedy znałem na pamięć wszystkie Treny, do dziś uważam, że to najpiękniejsza polska liryka) i Szymonowic (tu coś dla Małgosi i Orpela - pierwszy, który prawdziwie i ostro ujrzał problemy społeczne wsi - a w tym samym właściwie czasie Kochanowski pisał "Wsi spokojna, wsi wesoła"). Potem do pominięcia Barok zabawiający się literaturą dworską i kolej na całą literaturę polityczno-dydaktyczną wieku Oświecenia. Wreszcie prześlizgnięcie się po powierzchni Romantyzmu i Pozytywizm z jego całym bogactwem literatury społeczno-obyczajowej. Koniec. Wyszło tego prawie 20 stron papieru kancelaryjnego, a pisałem i piszę maczkiem. Pracę oddałem bardzo z siebie zadowolony.

Parę dni później spotykam koło szkoły dyrektora Hajdrycha. Był polonistą, podobno doskonałym i cenionym w środowisku. Sprawdzał moją pracę i zakomunikował mi werdykt. Że moje polonistki Gliksmanowa i Górska były zaszokowane poziomem mojego wypracowania, że trafiłem idealnie nie tylko w tytuł tematu, ale i jego klimat, że nie spodziewały się tego po mnie nawet w najśmielszych snach. Poza tym dowiedziałem się, że dokonałem wielkiego odkrycia. Pierwszy podałem imię Słoty - dałem mu imię Alojzy (musiało mi się jakoś głupio skojarzyć z redaktorem Alojzym Srogą, prowadzącym w TV audycje rolne). Niestety, świat mojego odkrycia do dziś nie uznał.

Potem padło pytanie, którego z pisarzy politycznych pominąłem w swojej pracy. Nie miałem zielonego pojęcia. Policzyłem ich w myśli i nie zabrakło mi żadnego. Dyrektor zadał pytanie pomocnicze - jak nazywa się patron naszej szkoły. I tu olśnienie - nawet nie wspomniałem o Andrzeju Fryczu Modrzewskim (ciekawostka - kolega z klasy, Marek K. jest jego potomkiem po kądzieli). Przecież w opinii wielu AFM był najważniejszym pisarzem politycznym w całych naszych dziejach. Przedstawiciel kuratorium uparł się, żeby z tego powodu obniżyć mi ocenę do czwórki. A jak się okazuje, tym jednym wypracowaniem miałem szansę na czwórkę na maturze. Mimo wszystko sprawiedliwości stało się zadość. Ta trója, która jest na świadectwie maturalnym jest oceną sprawiedliwą. Czwórka byłaby, w moim odczuciu, zarobiona nieuczciwie.

cdn

Było sobie GB - 12

27.II.2006 - Borek Fałęcki

W końcu babcia Cieczkiewiczowa z ciotką dostały własne mieszkanko w Borku Fałęckim. I tu swego rodzaju ciekawostka nazewnicza. Jeśli jakaś wieś została do Krakowa przyłączona dawno, wtedy mówiło się np. na Krowodrzy. Ale jeśli w świadomości pozostawała niedawna jeszcze samodzielność wsi, mówi się nadal np. w Bronowicach, w Borku itd. Więc babcia mieszkała w Borku, a nie na Borku.

Mieszkano było maciupeńkie - pokój z kuchnią, ale kuchnią dostatecznie dużą, by mogła pełnić równocześnie funkcję i kuchni, i pokoju babci. Najwięcej miejsca zajmowała oczywiście klasyczna kuchnia węglowa, kaflowa, z płytą i fajerkami, z szabaśnikiem. Dopiero po kilku latach na tej kuchni pojawiła się dwupalnikowa kuchenka gazowa, by po kolejnych paru latach ustąpić miejsca nowoczesnej kuchence gazowej z piekarnikiem. W kuchni stało oczywiście łóżko babci i dwufunkcyjna szafa. Dwie trzecie zajmowała część ubraniowa i bieliźniarka, a jedna trzecia po otwarciu drzwi rozsiewała niebiańskie zapachy. Tu babcia trzymała przyprawy i zapasy najróżniejszych kruchych ciasteczek w blaszanych pudełkach. Babcia zawsze miała czym podjąć niespodziewanych gości. Wśród tych słodkich wspaniałości czymś najwspanialszym na świecie były malutkie rogaliki z cieniutkiego ciasta obsypane cukrem pudrem i nadziane konfiturą z róży. Stały tam też butelki z babcinymi nalewkami i likierami. Oczywiście dopiero po wielu, wielu latach mogłem ocenić ich dobroć - nalewki orzechowej według receptury sprezentowanej przez samego Baczewskiego i likieru mandarynkowego (ze skórki prawdziwych mandarynek, bo te dzisiejsze można nazwać zaledwie czymś mandarynkopodobnym).

Całe mieszkanie pełne było kwiatków w doniczkach. Trzeba przyznać, że miała babcia do nich szczęśliwą rękę. Wszystkie bez wyjątku były zadbane i wywdzięczały się za to. Do tego mnóstwo bibelotów i obrazków na ścianach. Mnie najbardziej podobały się (i nadal podobają) wileńskie akwarele Haliny Konopackiej (nie ma ona nic wspólnego ze słynną lekkoatletką, przypadkowa zbieżność imienia i nazwiska). W tym natłoku mieściło się jeszcze pianino ciotki, choć nigdy nie widziałem żeby na nim grała. A jednak mieszkanko nie sprawiało wrażenia graciarni, choć trudno było się w nim poruszać by czegoś nie strącić i nie stłuc.

W tamtych czasach do Borku był obłędny kawał drogi od centrum, czy choćby Podgórza. Koło babci Jaroszowej wsiadało się w ósemkę jadącą aż z Bronowic. W Łagiewnikach, gdzieś w połowie drogi, linia tramwajowa stawała się jednotorowa z dwiema mijankami. Podróż z Podgórza do pętli w Borku trwała koło pół godziny. A z pętli jeszcze solidny spacer piechotą przez łąkę na wzgórze. Osiedle było pięknie położone, ale coś za coś. Tym czymś była kilometrowa przechadzka. Na szczęście Borek (a właściwie dwa, bo był jeszcze ten stary, nie do końca zabudowany, z rynkiem, na którym pasły się kozy) był w sumie samowystarczalny. Nie trzeba było po codzienne zakupy jeździć do miasta. Na miejscu była piekarnia, ze dwa sklepy spożywcze, taki typowy sklep wielobranżowy - mydlarnia i papierniczy, malutka pasmanteria, kiosk z gazetami, sklep mięsny i warzywniak. I wszystko w zasięgu rzutu beretem. Dla dopełnienia samodzielności żłobek, przedszkole, szkoła podstawowa, dom kultury z kinem „Iskierka” (tu widziałem Nagie Ostrze z Deborah Kerr i Garym Cooperem). Całe osiedle zabudowano kilkoma trzypiętrowymi domami, a reszta była jednopiętrowa ze spadzistymi dachami. Takie domy na normalną ludzką miarę. A wokoło orgia zieleni i kwiatów. I było to dzieło samych mieszkańców i dozorców. Po prostu zapragnęli mieszkać ładnie i zrobili to. Do tego administracja postarała się o murki z wapienia, porządne dróżki i alejki. Zwykłe osiedle stało się pięknym ogrodem.

 

2.III.2006 - I znowu skok w czasie

Wspomnienia mają do siebie to, że z trudnością poddają się prawom chronologii. Jakieś zdarzenie, czyjeś powiedzenie i skaczemy w czasie. To jest, oczywiście, „Znaczy, nieporządnie” jakby powiedział kapitan Mamert Stankiewicz. Tu przypomina mi się określenie „mamertyni” (oczywiście nie mający niczego wspólnego z tymi rzymskimi) - tak nazywali siebie wychowankowie Znaczy Kapitana.

Otóż nasza klasa w liceum była czymś bardzo przypominającym ten zakon. Znów skojarzenie. Z racji drylu wprowadzonego przez wicedyrektorkę naszą szkołę (LO nr 17 im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego) nazywano klasztorem pani Mikucińskiej. Nasz zakon nazywał siebie czterdziestoma cackami pani Kurlandskiej.

Najpierw o niej. Jej życiorys stanowiłby barwną opowieść wartą dobrego pióra. Otóż nasza Pani Mirosława pochodziła z ortodoksyjnej rodziny żydowskiej ze Skarżyska. Jej ojciec jednak akceptował życiowe wybory swoich córek. I ta młodsza jeszcze przed wojną zdążyła być komunistką. Ale taką, która wybrała komunizm jako piękną doktrynę społecznej równości, bez jej politycznych implikacji. Ze Związku Radzieckiego wyszła z Armią Andersa i przeszła jej cały szlak bojowy jako sanitariuszka (skończyła studia pielęgniarskie w Anglii). Jej pierwszy mąż, Polak, zginął w Powstaniu Warszawskim, a ich synem zaopiekowali się dobrzy ludzie (wojna rozdzieliła ją z mężem i synem). Mimo nacisków bardzo szybko wróciła do Polski i dokończyła studia rusycystyczne i romanistyczne, i zaczęła uczyć w szkołach, później na uniwersytecie. Wyszła za mąż powtórnie i z drugim mężem miała syna Olesia. W 1961 roku zmarł nagle Jurek (ten starszy), a przyczyna śmierci nigdy nie została stwierdzona. W 1962 roku porzuciła lektorat na uniwerku i przyjęła propozycję pracy w naszym liceum. Całą miłość przelała na nas. Mieliśmy zastąpić jej Jurka. Za nas dałaby się żywcem pokroić. Nie jestem pewien, czy wtedy potrafiliśmy to uczucie odwzajemnić tak, jak na to zasługiwała.

Byliśmy grupą czterdziestu indywiduów i chyba okiełznanie nas nie było takie najprostsze. A jednak się udało. Stworzyła z nas zwartą grupę przyjaciół. I ta przyjaźń, nawet jeśli dziś widzimy się rzadko trwa do dziś. Wszystkich wykierowała na ludzi. Ale też zawsze miała czas na indywidualną rozmowę, nie zawsze dla nas miłą, miała czas spotykać się z rodzicami i to nie tylko na wywiadówkach.

Dla nas największą atrakcją były wycieczki. Organizowała te wyjazdy sama i potrafiła do pomocy zmobilizować rodziców („pani Mirosławo, mąż do tej pory nigdy nie poszedł ze śmieciami, a teraz stał całą noc w kolejce po karpie” - ten ojciec był dyrektorem poważnej warszawskiej fabryki). Mamy na wyjazdy piekły ciasta najrozmaitsze. Swoimi kanałami załatwiała luksusowe konserwy. Przed jednym z wyjazdów wielkanocnych u moich rodziców był skład wiktuałów i surowców do wypieków. Wszystko załatwione w Hali Mirowskiej po cenach zaopatrzeniowych („Panie dyrektorze w mojej klasie są dzieci, których rodziców na taki wyjazd nie stać. A pan raz w życiu może zrobić interes bez zysku”. Pan dyrektor zaczął się śmiać i .... nie zarobił. - dziś to się nazywa non-profit business). Tak samo załatwiała darmowe bilety kolejowe z ważną osobą w ministerstwie. Dopiero wiele lat po maturze dowiedziałem się od koleżanki, że za jej wyjazdy i tak płaciła z własnej kieszeni. Oczywiście wycieczki i wyjazdy na ferie to był tylko miły przerywnik w szkolnej codzienności. A w szkole borykała się z zawiścią innych nauczycieli. Miała tylko to szczęście, że Dyrektor Hajdrych i pani Mikucińska, mimo swej oschłości, akceptowali jej metody wychowawcze. Skuteczne - z czterdziestki, którą dostała w ósmej klasie do matury dotarło trzydzieści siedem osób. Maturę zdali wszyscy i poza dwiema osobami wszyscy dostali się na studia w pierwszym podejściu. Poza tym wszyscy wyszli ze szkoły z perfekcyjną znajomością rosyjskiego.

Dalsze losy Pani Kurlandskiej w następnym odcinku.

A teraz wracam do naszej klasy. Byliśmy rzeczywiście zwartą grupą. Ale i tak były w niej grona mniejsze. Pierwsze to Elżbietanki (znowu zakon :) ) - dwie Elki, Lilka i Iśka. Potem Rodzeństwo - Oleńka (wobec, której żywiłem początkowo uczucia zgoła nie braterskie), Renia, Ziutas i ja. Trzecia grupa to Hanka i Irka, trzecia Ela i Jola. Między tymi grupkami nigdy nie było rywalizacji. W końcu nastąpiło ich połączenie w jedno wielkie Rodzeństwo. Bycie w którejś z tych grup nie oznaczało, że niestowarzyszeni są obcy. Przyjaźniliśmy się wszyscy bez wyjątku. Bywaliśmy u siebie. Razem chodziliśmy na imprezy. Kiedy chciałem się zobaczyć z Jędrkiem lub Leszkiem wystarczyło wyjść na spacer na ich tak zwaną rundkę, robiąc ją w odwrotną stronę. Jeśli nie spotkało się ich, to oznaczało, że siedzą w Sandwich Barze w Europejskim i o czymś zawzięcie dyskutują. Znaliśmy nawzajem swoje zwyczaje. Po maturze spotykaliśmy się co dwa tygodnie u Kurlandskiej na brydżyku i pogaduchach. Olek, choć chodził do klasy o rok wyżej też należał do naszej paczki.

Miało być o klasie, a wyszła laurka dla naszej Wychowawczyni. Zasłużyła na nią, a dobry Bóg niech zważy w Swej sprawiedliwości dobro, które nam uczyniła.

W maju mija czterdziesta rocznica naszej Matury. Znów się spotkamy. Znów będzie nam dobrze ze sobą. Mamy nadzieję, że ci, którzy odeszli - Kurlandska, Ziutek, Lilka, Jola i Wiesiek też z nami będą, jak kiedyś.

ps. Małgosiu ta Hanka - dobra, kochana i ciepła - to ta, którą poznałaś w Toronto. Zawsze miałem szczęście do sióstr.

3.III.2006 - Jeszcze o naszej Wychowawczyni

Kurlandska nigdy nie kryła się ze swoim pochodzeniem i politycznymi przekonaniami. W związku z tym, już podczas przygotowań do pierwszego wyjazdu wielkanocnego do Andruszkowic pod Sandomierzem, u niektórych z rodziców pojawiły się wątpliwości - socjalistyczna szkoła, nauczycielka Żydówka i na dokładkę komunistka. Te wątpliwości Kurlandska szybko rozwiała informując, że w jej domu szanuje się polskie i katolickie święta i są one obchodzone tak, jak w innych domach. Rodzice dowiedzieli się, że jest Polką, tylko przypadkowo urodzoną w żydowskiej rodzinie. To nie było zaparcie się swoich korzeni, nie. I teraz wiecie, czytający to, skąd moje poglądy na temat wielonarodowości Polski i opcji wyboru, dokonania identyfikacji z narodem i jego kulturą. Tak mnie wychowywano i w domu i w szkole. Maturę zdawaliśmy w 1966 roku. Więc w czasach szkolnych, przynajmniej w naszej klasie, nie istniał problem czyjejś żydowskości. Owszem wiedzieliśmy, że Iśka i Ania są Żydówkami, ale to była tylko prosta konstatacja faktu i nic ponadto. Rok 1968 w naszej grupie nie zmienił niczego.

Dla wyrażenia poglądów Kurlandskiej znamienne było zdarzenie w Wawelskiej Katedrze. Zauważyła, że dwóch z naszych kolegów wchodząc nie przeżegnało się. Zupełnie przypadkiem usłyszałem udzieloną im reprymendę - „Jeśli wchodzicie do swojego kościoła powinniście byli klęknąć i przeżegnać się. Wiecie, że jestem Żydówką i ateistką i jeśli uważacie, że przypodobacie mi się zapierając się swojej religii, to jesteście gówniarze.” - myślę, że takie lekcje każdy z nas zapamiętał na całe życie.

Kurlandska wiedziała o nas wszystko, nawet jeśli myśleliśmy, że coś uszło jej uwadze. Na którymś ze spotkań po maturze spytałem ją, czy wie, że w jedenastej klasie nie miałem zeszytu do rosyjskiego. Odpowiedziała, że również przez dwa lata nie miałem zeszytu do historii, ale przekonała Awerynową, że to nic takiego strasznego, jeśli i tak otrzymuję pozytywne oceny z wiedzy. Przy okazji dowiedziałem się, że siedzące za mną i Wieśkiem dwie Elżbietanki też nie miały niektórych zeszytów. A na koniec poinformowała mnie, że jestem idiotą nie zauważając, że przez dwa lata każdy miał zadawaną pracę domową według jej oceny naszych potrzeb i braków, jednym słowem po uważaniu.

Z tym „nie maniem” zeszytu do rosyjskiego wiąże się moje zawieszenie w prawach ucznia na dwa miesiące przed maturą. Któregoś dnia wpadł Wojtek dowiedzieć się co zadane. Oczywiście nie miałem zielonego pojęcia. Było to koło jedenastej wieczorem i mama Wojtusia pogoniła, mówiąc, że możemy to zrobić jutro na którejś z przerw (nawiasem mówiąc następnego dnia zjawił się u mojej mamy z bukietem róż i przeprosinami - Wojtek, uroczy szaławiła, kindersztubę posiadł w stopniu najwyższym - nie sposób było gniewać się na niego). Rano Wojtek dowiedział się, co było zadane i poszliśmy do toalety, gdzie na parapecie mógł spokojnie pisać, a ja dyktować. Pech chciał, że do zadymionej toalety wszedł akurat dyrektor z pytaniem "Dzień dobry panowie, jak się wam pali? - Jesteście zawieszeni." Uznałem, że tłumaczenie, że nie palimy, a odrabiamy lekcje, może zaowocować pytaniem o mój zeszyt, przecież normalne jest odpisywanie, a nie dyktowanie. Stwierdziłem, że dyrektor może mieć duże problemy ze zrozumieniem sytuacji, a Kurlandska i tak nas wybroni. I wybroniła. Zresztą był to jedyny przypadek, kiedy dyrektor ośmielił się ukarać jej uczniów - od wymierzania sprawiedliwości była Ona i tylko Ona. Jakichś zasadniczych problemów wychowawczych ze swoimi cackami chyba nie miała. Dziś wiem, że byliśmy trzymani dość krótko, jednocześnie nie odczuwając ani obroży, ani smyczy. Kagańca nigdy nie było.

Dwa lata po naszej maturze wydarzył się 68 rok. Olek postanowił wyjechać do Izraela. Jej mąż stracił pracę. Wzięli fikcyjny rozwód i mąż wyjechał za synem dopilnować Olesia. Wkrótce potem i ona dowiedziała się, że Polska jej nie potrzebuje. Tłumnie odprowadziliśmy ją na dworzec. Wyjechała. Przez lata tułała się od Izraela, przez Francję do Ameryki. Ostatecznie osiadła w Jerozolimie. Pod koniec lat osiemdziesiątych zaczęła przyjeżdżać, na coraz dłużej. Po 1989 roku Wojtek, wtedy prezes ZUS (jego brat w tym czasie prezesował w PKO BP) załatwił przywrócenie Kurlandskiej polskiego obywatelstwa i emerytury. Osiadła w Laskach pod Warszawą, tylko na zimę jadąc do Jerozolimy (Izrael nie wypłaca świadczeń socjalnych poza swoimi granicami).

Kiedyś, w czasie którejś z wizyt u moich rodziców dowiedzieliśmy się, że przyjęła chrzest w klasztorze na Górze Karmel. Że znając jej drogę przez życie, możemy być pewni, że wybór był świadomy i zgodny z sumieniem.

Umarła w Jerozolimie i tam została pochowana.

 

Było sobie GB - 11

24.II.06 - gruzy i podwórko
        Właściwie, poza paroma migawkami z czasów Szczawna-Zdroju, czy z Bieżanowa, tak drobnymi i niewyraźnymi, że trudno to nazwać wspomnieniami, moja pamięć zaczyna funkcjonować dopiero w czasach warszawskich.

Dzieciństwo miałem, nie powiem, interesujące. Z jednej strony morze gruzów dokoła, a z drugiej budujące się w sąsiedztwie domy mieszkalne. Jednym słowem wymarzony plac zabaw. Nic więc dziwnego, że trudno było nas utrzymać na podwórku. Wystarczyło, że któraś z mam musiała wrócić do domowych zajęć, a już jej hercypinkel znikał z podwórka. I tak wyciekaliśmy z podwórka po kolei. Na gruzach łatwiej i przyjemniej było bawić się w policjantów i złodziei. Gruzy dostarczały gotowej scenografii do każdej niemal zabawy. Najbliższe nam zajmowały wielki teren wyznaczony Elektoralną i Chłodną, Żelazną, dzisiejszą Prostą i Ciepłą (nie Jana PawłaII - bo po prostu jeszcze nie istniała). Z morza gruzów sterczały gdzieniegdzie mniej lub bardziej okaleczone kamienice. Niektóre już byle jak połatane i zamieszkałe. To był słynny warszawski Dziki Zachód. Stamtąd przynosiło się też rozmaite łupy, choćby łuski pocisków (jakże zazdrościłem koledze, który wygrzebał łuskę pocisku armatniego, jak niepozorna była przy niej łuska pocisku karabinowego). Wielokrotnie znajdowaliśmy ludzkie kości, znosiło się rozmaite żelastwo, które zawsze mogło się przydać. Natomiast nie tykaliśmy niewypałów. Tu chyba jednak odzywały się w nas początki rozumu i działały przemowy rodziców i sugestywne okładki szkolnych zeszytów. Teren był teoretycznie rozminowany, ale i tak co jakiś czas zgłaszaliśmy w komisariacie na Walicowie kolejne znaleziska. Chyba wtedy nie zdawaliśmy sobie sprawy, że również mieszkańcy Dzikiego Zachodu mogą być niebezpieczni. W zgruzowanych domach mieszkało sporo mętów. Ale jakoś nie zaczepiali dzieciarni, ograniczając się do wewnętrznych porachunków.

Byłem dzieckiem zdecydowanie wątłym i słabym. Ale miałem jakoś szczęście, że moim opiekunem samozwańczo mianował się kilka lat ode mnie starszy największy żul w okolicy zwany Młynkiem (naprawdę nazywał się Andrzej Młynarz) i o dziwo była to opieka absolutnie bezinteresowna - taka jego pańska zachcianka. Grupy wyrostków czatowały na smarkaczy idących z siatką po chleb czy kartofle. Podchodzili, otaczali delikwenta wianuszkiem i padała "prośba" - "Gnojku, kopsnij blaszkie" (chodziło oczywiście o pieniądze). Moja odpowiedź zawsze brzmiała "macie, ale jeszcze dziś odniesiecie w zębach, jak powiem Młynkowi". Byłem nietykalny.

Potem, gdy byłem już sporo starszy, przeszedłem na wyższy poziom samoobrony, bo dzielnica nadal nie należała do bezpiecznych. Zacząłem nosić w rękawie brzytwę na sznurku. To była straszna broń. Wyrzucona z dłoni otwierała się w powietrzu i cięła do kości. Wystarczyło, że wirowała na sznurku i nikt nie odważał się wejść w ten zaklęty krąg, zwłaszcza kiedy wirowała na poziomie twarzy. Nigdy nie musiałem jej użyć. Wystarczała informacja, że ją mam i pokazanie, że rzeczywiście rękaw nie jest pusty. Potencjalni napastnicy uznawali, że jestem jednym z nich i rozstępowali się z szacunkiem. Trudno, ten jeden nie okazał się jeleniem do gruntownego oskubania. Jeden z moich kolegów po takim spotkaniu wrócił w zimie do domu z podbitym okiem w samych majtkach i podkoszulce. Natomiast nigdy nie miałem kastetu lub szpadryny, ani nie nosiłem noża. W gruncie rzeczy byłem dzieckiem niespokojnym, ale nie łobuzem.

Były oczywiście też gry i zabawy, do których podwórko nadawało się lepiej niż gruzy, kiedy potrzebny był równy plac. Na podwórku grało się w dwa ognie, w "czy boicie się czarnego luda?", miasta - państwa, itd. No i przede wszystkim kopało się piłkę.

A dziś nie ma śladu po huśtawce i piaskownicy. Za to jest sporo zieleni, która przy nas nie miała szans na przeżycie. I wszędzie zaparkowane samochody. To już nie jest moje podwórko.  Czasem, bardzo rzadko, spotyka się kogoś z podwórkowej paczki. Mówi się cześć i pyta zdawkowo "co słychać?", nie będąc ani trochę zainteresowanym odpowiedzią. Nie ma o czym porozmawiać. Nasze drogi rozeszły się właściwie wraz ze skończeniem podstawówki.

I na koniec coś wesołego, co znam tylko z opowiadania ciotki. Któregoś dnia (a miałem wtedy 4 lata) wróciłem z podwórka wysmarowany smołą - włosy też miałem pozlepiane. Ciocia Nusia najpierw doczyszczała mnie naftą, a potem wsadziła do wanny. Mimo niezbyt ciepłej wody musiała mnie piec wycierana szmatkami skóra. No i odezwałem się: "Ty k...o". Ciotka zgodnie z zasadami pedagogii nie zareagowała. Po chwili ja znów: "Ty k...o". Ciotka znów nic. Jeszcze po chwili "Ty k...o. Czy ciocia nie słyszy, co do niej mówię?". Ciotka wybiegła z łazienki by swobodnie wyśmiać się w pokoju. 

25.II.06

Moja Jola wiersze pisze,

Asia tudzież,

Staszek też.

A ja rzadko coś do rymu.

I czy z sensem?

Chyba nie. 

26.II.2006 - nieznane twarze

W albumie umieściłem dziś skany 29 zdjęć nieznanych mi osób. Nie są to członkowie rodziny. Zdjęcia te pozostawiła babcia mojej żony (a starsza siostra mojej babci). Musiały być dla niej drogimi pamiątkami, jeśli przechowała je przez 50 lat. Dziś te zdjęcia mają 100 lat.

Prawdopodobnie są to osoby jakoś związane z seminarium nauczycielskim w Przemyślu. Czy ktoś potrafi je rozpoznać? Przyznaję, ze szczególnie liczę tu na Anię.

 

27.II.06 - Czy jest się czym chwalić?

       Jeden z "udziałowców" GB chwali się medalem przyznanym jego przodkowi za udział w wojnach indiańskich - Jürgen Stroop też był dekorowany za podobne zasługi (likwidacja warszawskiego getta). Ciekaw jestem, czy byłby równie szczęśliwy, gdyby Japończycy nadawali ordery za Pearl Harbour. Wyobraźcie sobie, że nawet ktoś taki Beniamin Franklin powiedział, że rum jest darem niebios w rozwiązywaniu problemów z Indianami. Włosy się prostują.

Było sobie GB - 10

14.II.2006 - pół życia z komputerem

To będzie rzecz, która tylko pozornie ma się nijak do historii mojego życia. Pozornie, bo przecież komputer jest dziś moim podstawowym narzędziem pracy. Bo internet to sposób komunikacji wykorzystywany przeze mnie codziennie.

Słowo komputer w mojej rodzinie pojawiło się bardzo dawno. Było to trzydzieści lat temu z okładem. I pojawiło się, można powiedzieć, namacalnie. Tata w swoim biurze projektowym posługiwał się minikomputerem Olivetti do obliczeń inżynierskich. Basia pracowała w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Informatyki jako projektant systemowy. Ośrodek dysponował wtedy jedną z najsilniejszych maszyn. To był IBM 360/370. Dziś maszynka o mocy obliczeniowej porównywalnej w kalkulatorami, a wtedy ta śmieszna dziś zabawka zarządzała wielkimi fabrykami i wysłała człowieka na Księżyc. Małgosia, moja siostra i Irek, mój przyszły szwagier z kompurera korzystali na uczelni. Wkrótce potem Małgosia została projektantem baz danych, a Irek producentem minikompurerów Era. Dla mamy i dla mnie cała czwórka posługiwała się w rozmowach językiem, który tylko z grubsza przypominał polski wymieszany z angielskim. Jak mawiał Zagłoba - można było słuchać godzinę i niczego nie zrozumieć. Rozmowy dotyczyły również języków programowania. Kiedy usłyszałem, że PL-1 to język wysokiego poziomu i znakomity, choć trudny, zapytałem czy w takim razie można na ten język przełożyć Pana Tadeusza. Żebyście widzieli ten wzrok czwórki wtajemniczonych i pogardę w stwierdzeniu, że nie będą rozmawiać z ignorantem.

To były pionierskie czasy polskiej informatyki. Kto miał szczęście, mógł zobaczyć komputer przez szybę w ośrodku obliczeniowym. Tematy przynosiło się na kartach perforowanych i dostawało potem wydruk. Bezpośrednia praca z komputerem via klawiatura jeszcze się nie śniła.

Potem urodził się pierwszy komputer domowy Spectrum, maszynka niewiele potrafiąca. Ale jej znaczenia nie można przecenić - ona jako pierwsza spowodowała, że komputer przestał być złotym cielcem dla wybranych. Ten moment IBM po prostu przespał. Oczywiście pojawił się, ale w chwili, gdy rynek 8-bitowych komputerów domowych był już opanowany przez trzy firmy - Atari, Commodore i Amstrada.

Mój pierwszy komputer to był właśnie Amstrad CPC-6128. Swój DOS (disc operating system) miał zaszyty w epromie na płycie głównej i gotów był do pracy natychmiast po włączeniu zasilania. Językiem programowania był oczywiście Basic, ale odmienny od konkurencyjnych, polecenia można było kierować do konkretnych strumieni (ekran lub jego wydzielona część, dysk, drukarka). Maszynka została wyposażona w najszybszy znany interpreter Basica i była szybsza niż pecet IBMa posługujący się komplilatorem. Ciekawą rzeczą były komendy Basica odwołujące się bezpośrednio do systemu operacyjnego, a przede wszystkim możliwość zapisu pliku bez znacznika EOF (end of file) - to pozwalało na pisanie otwartych baz danych. Amstrad był szczytem możliwości oferowanych przez komputery 8-bitowe i zmarł bezpotomnie. Świat opanowały komputery z 16-bitowym Intelem (Motorola to była arystokracja).Ten komputer służył mi dłuższy czas i dzięki niemu wejście w świat pecetów odbyło się bezboleśnie. W tym okresie słyszało się o komunikacji między komputerami za pośrednictwem czegoś, z czego znacznie później powstał internet - ale to już było tylko na zasadzie, że gdzieś tam, w świecie.... Dziś oczywiście posługuję się pecetem, może nie najsilniejszym, ale za to z 1-gigowym RAMem. No i oczywiście z dostępem do internetu. 

14.II.2006 - pół życia z komputerem - c.d.

Czym jest internet? Odpowiedź nie jest taka prosta, jakby się wydawało. Jest w nim nieprawdopodobna ilość wiedzy, której zdobycie metodami "klasycznymi" trwałoby latami lub wręcz było niemożliwe. Ale jest też przecież jeszcze większa ilość bezwartościowych śmieci. Pozwala na szybką wymianę informacji i myśli, zabijając jednocześnie list w kopercie ze znaczkiem. No tak, lecz ta korespondencja jest tylko mizerną cząstką, reszta to spam.

Ale internet dał mi równocześnie świadomość, że wszędzie są ludzie życzliwi i bezinteresowni. Dał możliwość poznania wielu osób dzielących się swoją wiedzą nie przeliczając jej na pieniądze. I tu moja dozgonna wdzięczność dla Marca Plessy z Bawarii. To dzięki niemu moja wiedza o Szestnie jest tak obszerna. A przekazał mi rzeczy, od których bielało oko Pauliny (pani archeolog również interesująca się Szestnem). A przecież gdyby nie internet, nigdy bym się nie dowiedział nawet o istnieniu Marca.

A teraz troszkę genealogicznie.

Z Ellis Island dowiedziałem się o Cieczkiewiczach z Freifeld. Tego samego dnia Copernic pod hasłem Freifeld znalazł korespondencję między Martinem Serkoskym a Jolą Skalską na RootsWeb. Ponieważ nie znalazłem nigdzie polskiej nazwy tej wsi, napisałem do Joli mail z pytaniem, czy ona ją zna. Ponieważ na forum podpisywała sie Jolanta Skalski, domyśliłem się, że mieszka za oceanem i pytanie zadałem moją nieudolną angielszczyzną. Jeszcze tego samego dnia - 8 lutego 2000r. dostałem dwujęzyczną odpowiedź - tak Maleństwo, to już minęło 5 lat. Siostrzyczko czas pędzi. Co mi dał internet? - dał kochaną przyszywaną młodszą siostrę.

Ale i inne przyjaźni zawiązały się dzięki internetowi. Wymienię tu moją drugą młodszą siostrę Małgosię. A przecież są jeszcze dwie Anie, Alna, Tomek, Andrzej, Staszek, Waldek, Zbyszek i wielu innych. Czymś zupełnie innym było poznanie jeszcze jednej Anki, tej australijskiej. To było takie zatoczenie koła w czasie. Tak się złożyło, że miałem wiele lat temu przyjemność znać jej nieżyjącego tatę, choć Anki wtedy nie poznałem. A teraz Anka jest dla mnie kluczem pozwalającym na otwarcie kolejnych drzwi do tamtych czasów. Aniu, dziękuję.

Tu niektórym należy się małe wyjaśnienie. Dwie, kochane młodsze siostry to te, które dzielą się ze mną swoimi radościami i kłopotami, te, które od czasu do czasu wypłakują się na moim ramieniu, które od czasu do czasu trzeba ustawiać do pionu i nie obrażają się za sztorcowanie. I wiem, że ja też mogę na nie zawsze liczyć. I nie jest ważne, że dzielą nas tysiące kilometrów. Internet dając nam szansę poznania się, również zniwelował ten dystans. Internet dał mi coś naprawdę wielkiego - przyjaźń i coś więcej niż przyjaźń.

Byli oczywiście i ludzie, poznanie których przez internet było wątpliwą przyjemnością. Nie wymienię ich, bo na to nie zasłużyli. Jedno jest pewne - stanowią znikomą mniejszość.

A jako podsumowanie maleńka wyliczanka - w moim życiu komputer jest obecny ponad 30 lat. To przecież ponad połowa mojego życia. I tej bezdusznej maszynce naprawdę bardzo wiele zawdzięczam. 

23.II.2006 - przerywnik

No tak, jaki przerywnik i w czym? Przecież od dziewięciu dni nie napisałem niczego. Może to jednak przerywnik w nieróbstwie? A może wreszcie powrót do wspomnień?

To będzie wspomnienie specyficzne, bo o czymś, co w rodzinie trwa nadal. Więcej, zostało rozszerzone na mazowiecką część rodziny.

Proszę się nie śmiać - to będzie przepis na barszcz, nie tylko wigilijny. Siłą rzeczy nie zacznie się on tak, jak przepis cytowany w książce Łyżka za cholewą i widelec na stole autorstwa Przypkowskiego i Magdaleny Samozwaniec (z ilustracjami Mai Berezowskiej) "Weźmij żubra, a jak niemasz to łosia" (zachowałem oryginalną ortografię).

Bierzemy więc buraki i to koniecznie świeże, jędrne i bez śladów uszkodzeń. Myjemy je bardzo starannie szczoteczką i obieramy. Obrane kroimy w plastry i wrzucamy do słoja, tak, by wypełniły go mniej więcej w trzech czwartych. Zalewamy je prawie do pełna letnią przegotowaną (koniecznie, bo inaczej buraki zamiast się zakisić po prostu zgniją) wodą. Obieramy kilka ząbków czosnku (jeśli będzie to czosnek z Chin, to trzeba trochę więcej, bo jest zbyt łagodny), dzielimy je na połówki i też wrzucamy do słoja. Na koniec wrzucamy kromeczkę dobrze zeschniętego chleba razowego. Chleb musi być rzeczywiście razowy, a nie podróbka z karmelem. Przykrywamy słój talerzykiem i stawiamy go w ciepłym miejscu.

Po jakimś czasie pojawi się kożuszek pleśni, jeśli jest on cienki i prawie biały, wszystko jest w porządku. Po mniej więcej tygodniu barszcz jest gotowy. W smaku powinien być kwaskowaty i leciutko szczypać w język.

W postnej wersji wigilijnej dodajemy do niego wywar z suszonych grzybów. W innym przypadku można też dodać jeszcze rosół (oczywiście porządnie odszumowany, bo nasz barszcz ma być absolutnie klarowny).

Ważne jest, aby barszcz nie zagotował się, bo straci kolor i smak. Przywracanie obu octem lub sokiem z cytryny jest oszustwem niegodnym.

Sam surowy barszcz, bez późniejszych dodatków, jest znakomitym napojem orzeźwiającym. Pomijam tu jego oczywiste walory zdrowotne.

Ten barszcz jest może małym, ale istotnym elementem naszej rodzinnej tradycji. A rodzinni Mazowszacy najpierw się dziwili i kręcili nosami, a potem przyznali, że rzecz jest wyśmienita.

Było sobie GB - 9

7.II.2006 - Babcia Cieczkiewiczowa

Druga babcia, ta lwowska, czyli babcia Cieczkiewiczowa za mojej pamięci mieszkała najpierw w Bieżanowie. Dziś jest to odległa dzielnica Krakowa, wtedy była to jeszcze samodzielna miejscowość. Jedyną wtedy komunkacją między Krakowem i Bieżanowem były pociągi. Nie pamiętam, czy z Płaszowa, czy z Dworca Głównego. To zresztą nie jest ważne. Ten pociąg był dla mnie największą atrakcją. Nie dlatego, ze niemiłosiernie się wlókł. Był tak szybki, że na nim też, tak jak na wagonach kolejki radzymińskiej, ktoś, od czasu do czasu, pisał „Zabrania się zbierania grzybów w czasie biegu pociągu”. Dla mnie atrakcją nie do przebicia były kryte wagony towarowe z zamontowanymi w środku drewnianymi ławkami od burty do burty. W dodatku drzwi nie były zasuwane i „zamykano” je barierką z deski. Dziś jest to rozwiązanie niewyobrażalne.

Babcia mieszkała na piętrze dwumieszkaniowego, nieotynkowanego domu z czerwonej cegły. W mieszkaniu rezydowały trzy osoby: babcia, siostra taty[1] i psica Puli (rasy puli, czyli owczarek węgierski). Babcia była osobą stateczną, ciotka pracowała w Krakowie, co z dojazdami zabierało prawie cały dzień. Siłą rzeczy moją towarzyszką zabaw była Puli, istota równie zwariowana jak ja. Oczywiście pod czujnym okiem babci szaleństwa musiały mieć swoje granice. Podstawowym miejscem naszych zabaw był ogród, w którym babcia hodowała kwiaty i warzywa. Tu szaleć nie było wolno. Konieczność bycia spokojnym rekompensował mak. Żaden inny nie smakował tak, nawet w wypiekach, jak ten wysypywany z makówki prosto do ust. Ale babci oczkiem w głowie były kwiaty. Przede wszystkim dalie, które babcia zawsze nazywała georginiami. Na zdjęciach widać, że rzeczywiście były dorodne, choć babcia zawsze przyznawała się, że te jej ani się umywały do hodowanych przez siostrę. Najbardziej lubiła jednak kwiaty dziś właściwie zapomniane - lwie paszcze, nagietki i nasturcje. I chyba coś z tej miłości do nich przekazała mnie. W mojej klasyfikacji są one zaraz za krzemionkowskimi dziewannami.W czasie upałów w ogrodzie pojawiała się wielka drewniana balia, w której mogłem pluskać się do woli.

Wyjście z babcią na spacer pozwalało na wyszumienie się, bo nie było obawy, że coś podepczę, czy połamię. Ale wiązało się też ze stresem. Na drodze stawała śnieżnobiała koza sąsiadów. Po prostu bałem się jej, choć podobno była bardzo łagodna. W jej pobliżu szedłem przy nodze babci jak dobrze wytresowany pies. Dziwne, ale Puli też ją omijała bez zaczepek. Z tą kozą wiąże się jedno z moich najbardziej przykrych wspomnień. Byłem zmuszany do picia koziego mleka. Było niesmaczne i śmierdzące. Tran był o niebo smaczniejszy i codzienną porcję łykałem bez zmrużenia oka. Spacer to było baraszkowanie z psem na łące. Chyba nie była jakaś nadzwyczajna, jeśli nawet nie pamiętam, jak wyglądała. W końcu dochodziliśmy do płytkiej, czyściutkiej i leniwej rzeczki płynącej w szpalerze olch. Tu nasłuchiwaliśmy, czy nie usłyszymy śpiewu wilgi. Słyszeliśmy często jej melodyjny gwizd, ale nie zobaczyłem jej nigdy. Dziś ta rzeczka oficjalnie nazywa się Serafa, wtedy i później też nosiła niezbyt piękną nazwę Srawa.

Potem babcia dostała już własne mieszkanko w Borku Fałęckim, przy wylocie na Zakopane.

c.d.n.

12.II.2006 - bieżanowskie dodatki

A teraz mały dodatek do bieżanowskiej części wspomnień. To znaczy zdjęcia z tamtego okresu, które zeskanowałem w międzyczasie.

Zdjęcie z lipca 1953r. To ja w babcinym ogródku. W tle ten najwspanialszy na świecie mak, czekający na dojrzenie. Tego, że nie byłem dzieckiem najspokojniejszym dowodzi opatrunek nad kostką. Widać go też na zdjęciu następnym.

Zdjęcie z lipca 1953r. Tata miał w tym czasie motocykl, jeszcze przedwojenny, marki NSU (firmę tę po jakimś czasie wchłonął Volkswagen). Pojazd często był naprawiany, ale służył tacie przez ładnych parę lat. Pamiętam, ze zawsze chciałem usiąść na nim sam. Wydawałem się sam sobie wtedy kimś doroślejszym. Normalnie podróżowałem siedząc przed tatą na baku.

Zdjęcie z czerwca 1951r. To nie jest ta koza z poprzedniego odcinka, tylko jej córka. Do tamtej przenigdy nie odważyłbym się podejść. Widocznie pojąłem, ze ta kózka jest jeszcze takim samym dzieckiem jak ja, no i stąd to zdjęcie.

 

14.II.2006

Wczoraj poszperałem sobie w GB i okazało się, że moi przyjaciele umieścili tu już wiele zdjęć. Większość jest więcej niż ciekawa. I co w nich widać? Ano widać, że nikt z nas nie wstydzi się swoich korzeni. Czy to jest ważne? Tak, to jest najważniejsze. Bo w każdym z nas tkwi cząstka naszych przodków, ta najistotniejsza, jak widzimy świat i jakimi jesteśmy ludźmi.

Było sobie GB - 8

6.II.2006 - znak zapytania
Zacząłem się zastanawiać. Zgoda, moi Geisheimerowie stali się Polakami, choć nie wszyscy. Napisałem, że określenie swojej narodowości jest czymśbędącym swobodną opcją. Tylko jak przebiega proces stawania sie Polakiem lub Niemcem? Zgoda, to jest proces. Nie ma tak, że spać kładzie się Niemiec, a rano wstaje Polak. Do którego momentu ten proces przebiega w sposób nieuświadomiony? Co siędzieje w głowie człowieka, w pewnym momencie stającego na rozdrożu? Czy rodzi się w nim poczucie zdrady w chwili, kiedy stwierdza, że bardziej czuje się jużPolakiem niż Niemcem? Wreszcie, kiedy, już z całą stanowczością, potrafi stwierdzić „tak, jestem Polakiem”?W 1782 roku w Galicji pojawia się pierwszy Geisheimer imieniem Adam rodem z Waldgrehweiler w Pfalzu. Sto pięćdziesiąt lat później umiera mój pradziadek Filip. Filip urodził się w rodzinie jeszcze niemieckiej, wszak w metryce chrztu jak byk jest napisane, że został ochrzczony jako Philipp. Więc to nie dom był tym miejscem, w którym zaczęła się polonizacja. Może był to wpływ prababci Weroniki z Haasów? Tego też nie wiem. A przecież oboje umarli jako Polacy. Co przesądziło, że Vater unser zamienili na Ojcze nasz? W mojej rodzinie proces polonizacji zaczął się więc bardzo późno i dokonał w jednym zaledwie pokoleniu. Dokonał się też gruntownie. Dzieci mojego pradziadka nie wyniosły znajomości niemieckiego z domu. Poznały go dopiero w szkołach. W domu pradziadków mówiło się wyłącznie po polsku. Czy w domu moich prapradziadków zachodziły podobne zmiany, nie wiem, choć nie sądzę. Mój tata nic nie wie na ten temat. Dla niego dziadek Filip był Polakiem od zawsze. Nie pytał, bo naturalne, że takie problemy nie pojawiają się w młodej głowie. Z tego samego powodu nigdy na ten temat nie próbowałem rozmawiać z babcią. Zresztą wątpię by wiedziała ona o tych mechanizmach cokolwiek. Chociaż z drugiej strony wszystkie dzieci pradziadka Filipa otrzymały imiona związane z niemieckim kręgiem kulturowym - Stefania (babcia mojej żony), Rudolf, Franciszek Ferdynand, Maria Klotylda (moja babcia), Henryk i Adam. Adam nie jest, co prawda, imieniem niemieckim, ale wśród galicyjskich Geisheimerów pojawia się dość często od samego początku, mieści się w rodzinnej tradycji. Więc jakiś ślad niemieckości jednak pozostał.To chciałbym wiedzieć, ale zapewne nie dowiem się już nigdy - jak i dlaczego mój pradziadek stał się Polakiem.

5.II.2006 - Kim jestem (bez znaku zapytania)
Niewielu jest zapewne Polaków, których z czystym sumieniem można by nazwać „czystymi” narodowościowo. Większość ma wymieszaną krew. Musimy pamiętać, ze przez setki lat Polska była państwem niejednolitym etnicznie. W efekcie największy polski poeta będąc z pochodzenia Rusinem pisał „Litwo, Ojczyzno moja”. W jego osobie ujawniła się sprawa samookreślenia. Jola zadała prowokujące pytanie - kim jest? Prowokujące dlatego, że sama nie ma takich wątpliwości. Kim jest, jeśli w niej płynie krew kilku nacji. Moim zdaniem, pytanie skierowane bezpośrednio do Małgosi było pytaniem skierowanym pod niewłaściwym adresem. Genetyk będzie tylko w stanie odpowiedzieć jaki procent krwi niemieckiej itd. płynie w jejżyłach. Ale na to pytanie i dokładnie tak samo odpowie chemik lub fizyk. Bo tu odpowiedź sprowadza się wyłącznie do stwierdzenia procentowej zawartości różnych substancji w roztworze.Pytanie „kim jestem?” nie jest więc pytaniem do genetyka. Genetyk na tak zadane pytanie nie odpowie, bo nie potrafi. Powie, jaki procent genów odziedziczyło się po każdym z przodków. Powie, dlaczego jesteśmy podobni do babci, a nie do wujaszka. Dowiemy się, dlaczego możemy mieć skłonność do pewnych chorób. Ale na pytanie „kim jestem?” nie odpowie. Bo to nie biologia. Rodzimy się zaledwie małymi ludzikami, taką prawdziwą tabula rasa Locka (nie w sensie biologicznym, a społecznym). Dopiero wychowanie, miejsce, otoczenie lub okoliczności kształtują w nas poczucie tożsamości narodowej. Nikt nie rodzi sięPolakiem czy Niemcem. Gdyby nie moja dawna przyjaźń z Jolą (w końcu jest mojąmałą siostrzyczką) dziwiłbym się, że akurat ona zadaje takie pytanie. Pytanie, na które zna odpowiedź i pytanie mające sprowokować do pewnej dyskusji. Zarówno moi jak i jej przodkowie przeszli długą drogę od józefińskich kolonistów z Nadrenii do Hassów i Geisheimerów Polaków. Zadziałał tu mechanizm dodatkowy -Prawo do swobodnego wyboru, do samookreślenia się w momencie kiedy człowiek zaczyna się zastanawiać na ile pozostał jeszcze Niemcem, a na ile jest jużPolakiem. Swobodna opcja przypisania siebie do któregoś z tych narodów. Czucia się związanym z tym narodem, jego tradycją i kulturą. Moi Geisheimerowie i Joli Hassowie poczuli się w pewnym momencie Polakami. Zdradzili swą niemieckość? Mamy ich za to potępiać? Nie mamy takiego prawa. Dokonali wyboru i musimy to uszanować. Jola i ja.Natomiast dotykamy tu jeszcze problemu, w którym poza poczuciem własnej tożsamości narodowej mamy jeszcze do czynienia z poczuciem lojalności względem państwa. To znaczy, czy najpierw jestem Niemcem i obywatelem Polski, czy najpierw obywatelem Polski, a dopiero potem Niemcem. Przecież w okresie okupacji był to dla wielu dylemat czasem zbyt trudny do rozstrzygnięcia. Mamy przykład człowieka, który będąc z pochodzenia Niemcem mógł wtedy czerpać z tego korzyści. A jednak wybrał lojalność wobec ojczyzny, którą sam wybrał. Zapłaciłza to cenę najwyższą - oddał życie. Tym człowiekiem był baron Goetz-Okocimski (tak, ten od browaru).Jola i ja jesteśmy Polakami. Dlatego, że tak postanowili nasi niepolscy przodkowie. My tylko musimy uszanować i wybór i wolę. A polskość Joli nie podlega dyskusji, prawie dwadzieścia lat życia za oceanem dostarczyło na to ażnadto dowodów.I jest to jednocześnie część odpowiedzi Waldkowi na pytanie czym jest dla mnie genealogia. To szkoła pokory wobec własnych przodków, szkoła szanowania ich czasem bardzo trudnych wyborów. To obowiązek dążenia do wiedzy pozwalającej na zrozumienie ich motywacji i ich czynów.

1.II.2006 - Nie moje strony i nie moi przodkowie

Do pewnego momentu moja znajomość Mazur była, jeśli można tak powiedzieć, specyficzna. Wiązała się z moją pracą w warszawskiej Gazowni, będącej w tym czasie siedzibą całego okręgu, w skład którego wchodziło również województwo olsztyńskie. W tamtych czasach byłem pracownikiem pionu inwestycyjnego. Budowało się zarówno makarony - gazociągi miejskie od Warszawy po np. Pisz. Bywały też budowy gazociągów przesyłowych. Ich realizacja dla mnie sprowadzała się do śledzenia postępów budowy rzeczowo i kosztowo, do sprawdzania obmiarów i ich zgodności z fakturami. Taka typowa robota biurowa. Od czasu do czasu trafiał się wyjazd służbowy. Te na Warmię i Mazury lubiłem najbardziej. Jakoś tak się składało, że w Gazowni Olsztyńskiej i podległych jej gazowienkach pracowali bardzo sympatyczni ludzie. Te wyjazdy miały i dodatkowe zalety. Ktokolwiek jechał w delegację przywoził spyżę dla kolegów. A to jaja prosto z punktu skupu, a to wspaniałe wędliny z masarni w Piszu. W tamtych czasach było to po prostu ważne.Budowa gazociągu przesyłowego kończyła się i następował jego rozruch. Trzeba było przygotować preliminarz kosztów, a ponieważ uczestnictwo w grupie rozruchowej nie wynikało bezpośrednio z obowiązków służbowych, były to ekstra pieniądze i to bardzo liczące się w domowym budżecie. Ale najważniejsze było oderwanie się od biurka, zażycie ruchu i świeżego powietrza. Ja byłem członkiem stałej grupy rozruchowej ochrony katodowej. Dla nie wiedzących - jest to ochrona antykorozyjna poprzez ustawienie odpowiedniego potencjału gazociągu względem gruntu. Rozruch wymagał przedeptania i to kilkakrotnie całej trasy gazociągu. Stąd też i dziwna znajomość Mazur. Nazwa wsi kojarzyła się nam najczęściej z lokalizacją stacji ochrony katodowej. Oczywiście po zrobionej robocie był czas na przyjemności - las, jezioro itd.A zaraz się okaże skąd ten przydługi wstęp.W 1997 roku spędzaliśmy z Basią i Martą urlop w ośrodku campingowym w Świętej Lipce, słynnym na Warmii centrum kultu Maryjnego. Mieszkaliśmy w domku należącym do olsztyńskiej Gazowni. W tych stronach byliśmy pierwszy raz (właśnie nie licząc moich wyjazdów służbowych). Siedzenie na plaży jest rzeczą należącą do najnudniejszych i robiliśmy sobie bliższe i dalsze wypady. Droga zawiodła nas i do pobliskiego Szestna. W XIV wieku powstał tu krzyżacki zamek, z którego do dziś przetrwał tylko fragment ściany skrzydła północnego. Na podzamczu znajdował się największy młyn w państwie krzyżackim. W bezpośrednim sąsiedztwie zamku lokowano w 1401 roku dzisiejsze Szestno. Przywilej lokacyjny wydał ówczesny komtur Bałgi, późniejszy wielki mistrz Ulrich von Jungingen. Właśnie tu, w Szestnie, znaleźliśmy absolutną perłę tych stron, a mianowicie przepiękny gotycki kościół o prostej bryle z masywną wieżą (przebudowany po pożarze w XVII wieku). Dzięki życzliwości pana Banasiaka, ówczesnego sołtysa i kościelnego w jednej osobie mogliśmy poznać historię kościoła i przyjrzeć się jednolitemu XVII-wiecznemu wnętrzu. Jednocześnie okolica jest wyjątkowo piękna - jeziora wśród wysokich wzgórz. To zdecydowało, że dwa lata później urlop postanowiliśmy spędzić właśnie w Szestnie.Natomiast ciągle kołatało mi się po głowie, że znam tę nazwę, ale wciąż brakowało mi skojarzenia. Szestno, Szestno ... - i dalej wciąż pustka. Dopiero kiedy w polach zobaczyłem białe słupki z czerwonymi i żółto-czerwonymi łebkami przyszła pierwsza konstatacja - tędy idzie gazociąg Kętrzyn - Mrągowo. Przy bocznej drodze charakterystyczna szafka stacji ochrony katodowej. No już byłem w domu. Już wiedziałem skąd to kołatanie w głowie. Przecież byłem tu ze trzy razy.

1.II.2006 - Nie moje strony i nie moi przodkowie (cd.)

Tak naprawdę, moje zainteresowanie historią Szestna zaczęło się od zobaczenia na przykościelnym cmentarzu zespołu żeliwnych krzyży z XIX wieku. Jako niedoszły odlewnik byłem zafascynowany ich niezwykle precyzyjnym wykonaniem i jakością żeliwa. I tak zaczął się okres nazwany przez Basię trzema latami urlopów na cmentarzach. A potem... Potem była już tylko fascynacja historią tej wsi. Poznawanie ludzi związanych z nią tu na miejscu, w Niemczech i za oceanem. Ludzi naprawdę sympatycznych. Ludzi szukających pomocy i ludzi bezinteresownie dzielących się swoją wiedzą. Tak zawiązała się i nasza, trwająca do dziś, przyjaźń z tutejszym proboszczem Sylwestrem Progorowiczem - wspaniałym księdzem nie mającym w sobie nic z funkcjonariusza kultu i jednocześnie świetnym facetem. Tu też co roku zjawia się grupa miłych, młodych ludzi - archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego pod wodzą szefa Ekspedycji Galindzkiej doktora Wojtka Wróblewskiego. Jednym z owoców moich zainteresowań jest inwentaryzacja krzyży na wszystkich cmentarzach dawnej luterańskiej parafii w Szestnie. Zdarzały się niestety momenty bardzo przykre. Pytanie: "Czy zachował się...?" i zgodna z prawdą odpowiedź, że nie i konieczność poinformowania, że cmentarz nie zniszczał przez upływ czasu, że nie zdemolowały go dwie wojny światowe, ale został zdewastowany przez moich rodaków. Na szczęście były i chwile wzruszające, kiedy na kolejne pytanie "Czy zachował się...?" wysyłałem zdjęcie grobu i dostawałem odpowiedź, że rodzice pytającej płakali patrząc na nie. Czy warto było robić tę inwentaryzację? Myślę, że te "wakacje na cmentarzach" warte były choćby tej jedynej chwili wzruszenia. Na położonym opodal kościoła w Szestnie cmentarzu zachował się zespół szesnastu żeliwnych krzyży z lat 1813 - 1901. Jest to, chyba największa grupa takich krzyży w całej okolicy. Jeszcze nie tak dawno było ich więcej, lecz kilka zostało zniszczonych i oddanych na złom. Sprawą zajęła się prokuratura, a winny został ukarany, ale to już zupełnie inna historia. Pięć krzyży stoi na najstarszej części cmentarza obwiedzionej kamiennym murem. Są to krzyże od IX do XIII. Od pozostałych różnią się bardzo prostą formą. Inne są neogotyckie, a dwa są zdecydowanie odmienne w swej dekoracyjności. Wszystkie krzyże z Szestna (Seehesten) i okolic charakteryzują się nie tylko elegancją formy, lecz i bardzo wysokim poziomem techniki odlewniczej. Wszystkie wykonano z dużą precyzją, o czym może świadczyć bardzo ostry rysunek liter w napisach. Gdyby nie znaczne rozmiary krzyży, można by je uznać za odlewy kokilowe, a nie typowe odlewy w formach ziemnych. W czasie porządkowania kwatery z krzyżami I - IV odkryłem krzyż oznaczony numerem XVI, który, sądząc po zaawansowaniu korozji, od wielu lat był przykryty cienką warstwą ziemi. Na prawie wszystkich cmentarzach ewangelickich na tym terenie, groby należące do zmarłych pochodzących z jednej rodziny z reguły zostały otoczone kutymi płotkami tworzącymi niewielkie kwatery rodzinne. Sztachetki w tych ogrodzeniach zakończone są żeliwnymi grotami (wszystkie i wszędzie według jednego wzoru). Takie same groty spotyka się również w wielu ogrodzeniach wokół kościołów. Na niektórych z ogrodzeń zachowały się owalne tablice z nazwiskiem rodziny. Czasem, zapewne w przypadku rodzin uboższych, tablice te zastępowały krzyże. Trzy z takich tabliczek zachowały się w Szestnie. Każdy z typów krzyży (neogotyckie są w dwu wariantach nieznacznie różniących się w szczegółach) i oba typy grotów z ogrodzeń powtarzają się na rozległym obszarze - w układzie południkowym od Szestna (Seehesten) po Barciany (Barten) (krzyżacki zamek i gotycki kościół naprawdę wart zwiedzenia) i Srokowo (Drengfurth), co daje około czterdzieści kilometrów. Zaciekawił mnie producent krzyży zaopatrujący tak rozległy rynek zbytu w wysokiej jakości wyroby - producent o znacznym doświadczeniu i dysponujący zapleczem o charakterze fabrycznym, a nie rzemieślniczym. Zastanawiałem się, czy nie istniała na tym terenie odlewnia. Niektóre z krzyży są sygnowane "Lentz - Rastenburg" (Kętrzyn). Kętrzyn (Rastenburg) jest ponadto usytuowany dokładnie w środku opisanego obszaru. Jak często bywa, pomógł przypadek. Odwiedziliśmy muzeum w kętrzyńskim zamku i dokładnie czytaliśmy podpisy pod starymi zdjęciami. Okazało się, że jedno z nich przedstawia budynek, nie odlewni, a założonej w sześćdziesiątych latach XIX wieku fabryki maszyn rolniczych, której udziałowcem był niejaki Lentz. Zapewne fabryka upadła bezpośrednio po pierwszej wojnie światowej, ponieważ w latach dwudziestych jej budynek został adaptowany do celów mieszkalnych. Fabryka mieściła się przy obecnej ulicy Chopina i budynek ten istnieje do dziś. Jest pewne, że zakład ten istniał, w jakiejś innej zapewne formie, również w pierwszej połowie XIX wieku, czego dowodzą zachowane z tego okresu krzyże. Krzyże na cmentarzu w Szestnie (Seehesten)i te rozproszone na innych cmentarzach warte są uznania ich za obiekty zabytkowe - nie w sensie formalnoprawnym (w takim już zapewne są), a jako dokument. To, na ogół jedyne, wspomnienie o minionych czasach i o ludziach, którzy tu żyli, pracowali i umierali. Napisy świadczą swoim ciepłem, że również kochali się - np. napis na krzyżu S-VI: "Tu spoczywa mój kochany mąż i nasz dobry ojciec ..." lub na krzyżu S-IX: "Miejsce spoczynku naszej wiernej, niezapomnianej Matki ...". Faktem jest, że tutejsze parafie, z reguły nie należą do bogatych. W tej sytuacji, biorąc również pod uwagę, iż prawidłową konserwację metalu trudno przeprowadzić bez udziału fachowca, pomoc powinien okazać Wojewódzki Konserwator Zabytków, a może również rozproszeni po świecie potomkowie tych, którzy pod tymi krzyżami spoczywają.A gdzie tu genealogia? Przecież z tytułu wynika, że nie moja. Ale jest. To te pytania zza oceanu. I odpowiedzi, częściej, niestety, "nie zachował się".Czas mija nieubłaganie. Pani z kiosku jest już na emeryturze i zastąpiła ją sympatyczna dziewczyna, a pan Banasiak przeniósł się na szestneński cmentarz - nie umiał pogodzić się ze smiercią żony i teraz znów są razem.

W sporej części wykorzystałem tekst opublikowany na GenPolu.

Było sobie GB - 7

26.I.2006 - kolejne sprowokowane wspomnienie
Na p.s.g. pojawił się nowy wątek:Jestem w Posiadaniu odnalezionej przypadkowo dokumentacji, zawierającej nazwisko byłego premiera RP. Całość liczy około 300 dokumentów, czyli dwie pękate teczki A4. Są to dokumenty typu faktury, certyfikaty, korespondencja dyplomatyczna, a także czarno białe zdjęcia. Jestem zainteresowany informacją czy podobne dokumenty można gdzieś sprzedać, ewentualnie domagać się nagrody w przypadku odnalezienia właściciela, i jaką wartość mają takie dokumenty. Dokumenty o których mowa pochodzą z przełomu XIX i XX wieku, zgadza się jedynie nazwisko, co oznacza ze może to być zwykły zbieg okoliczności. Mogą one co najwyżej być traktowane jako pamiątka rodzinna.Staszek, jak to Staszek, odpowiedział z właściwą sobie zapalczywością. Ja odpowiedziałem tak:
Witaj!
Jeśli prawidłowo się domyślam, to te dokumenty powinny dotyczyć osoby śp. Stanisława Cyrankiewicza. Ma on rzeczywiście wiele wspólnego z premierem Józefem Cyrankiewiczem. Był jego dziadkiem. Stanisław Cyrankiewicz był znanym krakowskim restauratorem, był też historykiem amatorem, ale w pamięci współczesnych i potomnych zapisał się przede wszystkim jako ten, który pracując wiele lat wykonał KOMPLETNĄ inwentaryzację krakowskich cmentarzy (dodając do tego jeszcze cmentarze w Podgórzu, nie będącym jeszcze częścią Krakowa). Kolejne wydania jego przewodnika miały inwentaryzację uzupełnianą na bieżąco. Inwentaryzacja obejmowała również osoby pochowane w kościołach (na podstawie zachowanych epitafiów). Nikt przed nim, a pewnie i po nim takiej pracy nie wykonał.Cała jego spuścizna została przekazana przez rodzinę Bibliotece Jagiellońskiej (chyba na mocy testamentu). Jestem pewien, że będąc na Twoim miejscu zrobiłbym też tak samo. Nie handlowałbym tymi dokumentami, a dochodzenie znaleźnego nie przeszłoby mi przez myśl.Jacek
A teraz wspomnienie.
Byłem w Krakowie któregoś września pod koniec lat sześćdziesiątych. Kuzynka taty zaproponowała bym wybrał się z nią i ciotką jej męża na benefisowe przedstawienie Zofii Jaroszewskiej obchodzącej jubileusz pracy na scenie. Jaroszewska grała Babę Dziwo w sztuce Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Ale to nie jest ważne. Ciotką mojego wuja Janka Godzickiego była znana w Krakowie pani Zofia Jachimecka, tłumaczka literatury włoskiej i wdowa po muzykologu prof. Zdzisławie Jachimeckim. Główka pani Jachimeckiej wyrzeźbiona przez Dunikowskiego jako jedna z wielu zdobi plafon w Sali Poselskiej na Wawelu. Jeszcze przed pierwszym aktem podeszły do nas dwie bardzo mocno starsze panie. Zostałem przedstawiony ciotkom premiera Cyrankiewicza. To były córki wspomnianego wyżej Stanisława.Pod koniec pierwszego antraktu zjawił się sam premier. Z szacunkiem sztubaka przywitał się z trzema starymi damami i moją ciotką. A rozmowę zaczął od mitygowania się, że nie zdążył na początek sztuki, że już był w garderobie u pani Zofii i przeprosił za spóźnienie. W prywatnej rozmowie był bardzo miłym i kulturalnym panem.
I w ten sposób mając 19 lat otarłem się o monde.
Józef Cyrankiewicz jest pochowany w rodzinnym grobie na Cmentarzu Rakowickim. Leżą w nim jego dziadkowie, rodzice i owe dwie ciotki poznane przeze mnie w teatrze. [Tu się pomyliłem, J. Cyrankiewicz został pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach] 

27.I.2006 - moje najstarsze wspomnienie

Najstarszym wydarzeniem, jakie udało mi sie zapamiętać bez podpierania się zdjęciami jest chrzest mojej siostry Małgosi. "Rozwrzeszczane mokre miejsce" (tak nazwał swoją młodszą siostrę poeta Aleksander Maliszewski, a mnie to określenie bardzo się podoba) urodziło się 28 maja 1952r., a chrzest był niewiele po tej dacie. Z prostego rachunku wynika, że w tym dniu miałem 3 lata i 9 miesięcy. Małgosia urodziła się, co prawda, w Szczawnie-Zdroju tak jak ja, ale z powodów czysto utylitarnych jako nowa obywatelka i przyszła katoliczka została zgłoszona w Warszawie (bez zafałszowania daty) - w tym czasie byliśmy już od ponad pół roku mieszkańcami Stolicy.

Obrzęd odbył się w pokarmelitańskim kościele przy dzisiejszej Alei Solidarności. Tak, to ten kościół przesunięty dla poszerzenia ulicy. Dziś można rzec, że moją siostrę chrzczono na ulicy :). Nasz kościół parafialny przy Chłodnej nie był jeszcze czynny, brakowało mu urwanego przez bombę prezbiterium. Z całej uroczystości pozostała mi tylko jedna mała migawka. Siedzę w zakrystii na stopniu ołtarzyka zapomniany przez Boga i ludzi. Przecież wszystko tego dnia kręci się wokół mojej siostry. Z mojej perspektywy widać tylko las nóg.

Kiedyś, z prostej ciekawości poszedłem zobaczyć miejsce akcji. Okazuje się, że pamięć przechowała topografię pomieszczenia. Kiedy opowiedziałem tę historię księdzu, który kręcił się akurat po zakrystii, śmiał się bardzo serdecznie i powiedział, że stres wywołany poczuciem osamotnienia musiał być tak silny, że w pamięci pozostał jako wspomnienie chwili.Potem byłem świadkiem przesuwania tego kościoła. Było to wydarzenie ściągające gapiów z całego miasta. W końcu było to imponujące przedsięwzięcie. Oglądaliśmy to u kolegi mieszkającego naprzeciw kościoła. Miejsce, gdzie stał niegdyś zostało zaznaczone granitowymi kostkami wtopionymi w nową jezdnię.I to już wszystko.

27.I.2006 - Ślub moich rodziców

To zdjęcie jest przykładem, że tak jak mówiłem, przy albumach rodzinnych nie mam juz nic do roboty.

I teraz opis opis osób na zdjęciu, tak jak zapisał to tata:

1. Zdzisiek Fiałek - kuzyn mojej mamy,

2. c. Irena Marcinkowska - siostra mojego dziadka Jarosza,

3. mama Jaroszowa - moja babcia,

4. Jadwiga Fijałkowa - żona tego spod nr 1,

5. Irka - ciocia Nusia, siostra mojej mamy - ta, która wyciągnie mnie za parę lat za nogi z jaskini,

6. c. Adela - siostra dziadka Jarosza,

7. stryj Edmund Jarosz - brat dziadka,

8. stryj Adam Ciećkiewicz - brat dziadka Kazimierza Cieczkiewicza,

9. ks. Domasik - przyjaciel dziadka Jarosza - opiekował się rodziną po aresztowaniu dziadka przez Gestapo,

10. Marysia - moja mama,

11. ja - mój tata,

12. mama Cieczkiewiczowa - moja babcia, o niej będzie wkrótce,

13. Anna Ciećkiewicz (później Godzicka) - kuzynka taty,

14. c. Wanda Ruggiero - kuzynka dziadka Jarosza,

15. Ewa Świsterska - żona przyjaciela taty, moja "przyszywana" ciotka,

16. Jadzia - siostra taty,

17. c. Zdzicha Ciećkiewicz - siostra dziadka Kazimierza Cieczkiewicza,18. Tadzio Bajowski - kolega taty,

19. Zdziszek Romaniszyn - przyjaciel taty.

I właśnie tak są opracowane wszystkie rodzinne albumy. Tak jak mówiłem - wszystko gotowe i podane na talerzu. Tato, chwała Ci za to.

30.I.2006
Miał być kolejny odcinek wspominkowy, ale go nie będzie. Trafił mi się dołek i muszę się z niego jak najprędzej wygrzebać i pozbierać myśli.
Wczoraj byliśmy z córcią na wystawie Boznańskiej w Zachęcie. Odstaliśmy swoje w kolejce do oglądania, bo to był ostatni dzień wystawy. Szczerze powiedziawszy byłem zawiedziony. Nie potrafiłem się dopatrzyć w ekspozycji jakiejś przewodniej idei. Ot zbiór portretów poprzetykanych obrazami kwiatów. W gruncie rzeczy wystawa jakich wiele.
I to już koniec na dziś.